Nieuwsbrief April 2019
Foto van de maand
Vrouwtje grutto zittend voor een grote pol dotters in bloei langs een slootkant in het reservaat Benschopper boezem
(polder Keulevaart) in de Lopikerwaard. Foto: 9 april 2019
Fotoalbum: Rondje vogels kijken plas Broekvelden/Vettenbroek in Reeuwijk (Surfplas)
De veenplassen Broekvelden en Vettenbroek werden in 1890 drooggelegd en samengevoegd tot één polder, Broekvelden/Vettenbroek. Tijdens de jaarwisseling van 1925/1926 brak een dijk en overstroomde de graslandpolder. Deze werd weer drooggemalen. Het droog houden van deze polder bleef echter problematisch door het vele (zoete) kwelwater. Door de start van zandwinning in 1970 ging de polder Broekvelden/Vettenbroek weer onder water. Grote delen zijn door zandwinning tot 30 meter diep uitgevoerd waardoor de plas vrijwel nooit dichtvriest. Er zijn echter ook delen die veel ondieper zijn met name in de zuid-oosthoek. Recreatievaart is niet toegestaan. Wel mag er gesurfd worden in het westelijk deel van de plas. Het ontbreken van jacht is zeer positief voor vogels. De plas (ook wel bekend staand als de surfplas) heeft een belangrijke functie als rustgebied, slaapplaats en overwinteringsgebied voor wintervogels en is aangewezen als Vogelrichtlijngebied.
Geoorde futen zijn vooral in het vroege voorjaar aanwezig op de plas. Soms tot wel 15 exemplaren.
Geel-witte bermen met koolzaad en fluitenkruid
Veel bermen langs wegen zijn momenteel geel-wit gekleurd door de massale groei van koolzaad en fluitenkruid. Dit kleurige beeld vormt een nogal grote tegenstelling met de agrarische graslanden die vrijwel bloemloos zijn waarin de kleur groen dominant is. Een aantal van die graslanden is inmiddels al voor de 1e keer gemaaid (20-24 april) hetgeen extreem vroeg genoemd mag worden.
Het massale karakter van koolzaad en fluitenkruid heeft een paar oorzaken. Het maaibeheer van bermen, schouwpaden en terreindelen die agrarisch niet interessant zijn wordt vooral uitgevoerd via klepelbeheer, waarbij het maaisel met een slagmaaier fijn wordt geslagen en niet wordt afgevoerd. Als het droog en zonnig weer is rijpen de gemaaide halfrijpe zaden van het maaisel alsnog af zodat het gerijpte zaad als kiemplanten toch op de bodem terecht komt. De bermen waar het gewas na maaien wel wordt afgevoerd worden meestal vrij laat gemaaid zodat de zaden al zijn afgerijpt en grotendeels al zijn gevallen. Wat opvalt is dat er jaren zijn met vrij weinig groei van koolzaad en fluitenkruid afgewisseld met jaren (zoals dit voorjaar) met een massale groei. Vermoedelijk heeft dit ook te maken met de weersomstandigheden. Bij koud en nat weer rijpen de via klepelbeheer gemaaide halfrijpe zaden niet of onvoldoende af hetgeen van invloed is op de groei in het volgende voorjaar. Maar wellicht spelen ook andere omstandigheden een rol zoals het wel of niet ontbreken van vorst in de winter, en wel of geen bodembeschadiging veroorzaakt door de grofwijzige wijze van klepelbeheer.
Schouwpaden aan weerszijde van een sloot in Natuur- en Recreatiegebied Het Goudse Hout.
Deze worden geklepeld. Foto: 26 april 2019.
Fotoalbum: Nieuwsbrief April 2019
De zeldzame en in zijn voortbestaan bedreigde dwergkuifeend
Eenden met een kuif.
Deze oudhollandse gekuifde eenden komen voor in twee vormen. De grote kuif eend, meestal in het wit voorkomend, en de dwergkuif eend welke iets kleiner is dan de wilde eend. Deze komt voor in allerlei kleurstellingen met prachtige grote kuiven.
Vrouwtje dwergkuif eend met mooie kuif. Foto: 29 maart 2019 polder Stein Noord.
Volgens de Nederlandse Standaard voor sier- en watervogels heet dit ras: dwergkuif eend.
Een kleine sierlijke eend met afgeronde lichaamsvorm.
Geschiedenis
Deze eenden behoren tot de oudste Nederlandse pluimveerassen. Men vermoedt dat de oorsprong in Indonesië ligt, waar de Balie-eend ook een kuif draagt. Zeker is dat kuif eenden in Nederland in de loop der jaren door kweken zijn geperfectioneerd. De 17e eeuwse schilder Jan Steen schilderde deze witte, bonte en wildkleurige gekuifde eenden graag op zijn hoenderhofachtige schilderijen. Doordat deze kuif eendeen vooral door ons Koningshuis gehouden werden (o.a. op Paleis het Loo), noemde men deze eend ook wel koningseend of krooneend.
Tegenwoordig worden er nog maar een paar honderd kuif eenden in Nederland gehouden door een beperkt aantal fokkers. Ook in Reeuwijk zag je in het verleden wel dit soort eendjes. Ze werden gebruikt bij de waterwildjacht in het plassengebied. De laatste exemplaren die ik er zag heb ik gefotografeerd in Oktober 2017 en waren van Kees Verkaik. Naast het specifieke vanwege het hebben van een kuif was er ook nog een andere goede eigenschap. Ze kwaakten goed hetgeen belangrijk was bij de jacht om wilde eenden te lokken.
Liefdesdrama met dodelijke afloop
Wilde eendenvrouwtje bruut vermoord door verdrinking
Veel wilde eend vrouwtjes zitten nu op de eieren te broeden en er zwemmen ook al eenden rond met kuikens. Woerdeenden verlaten na de paringsperiode de vrouwtjes en concentreren zich in groepjes. Ze zijn dan nog wel steeds paringsbereid en concentreren zich op vrouwtjes die door omstandigheden geen nest (meer) hebben of tijdelijk van het nest af zijn om te eten. Het komt regelmatig voor dat zo'n groepje woerden een los vrouwtje bespringt om te paren hetgeen er soms zeer hardhandig aan toe gaat. Dat was ook het geval met dit vrouwtje dat werd belaagd door een groepje woerden. Het vrouwtje werd constant onder water gedrukt met de woerden op zich en is uiteindelijk verdronken. Ik kende het uit de literatuur maar had het nog nooit eerder met eigen ogen gezien.
