Plaatstrouwe grutto's in de Polder Oukoop (deelgebied Negenviertel). Broedcyclus en broedsucces
Voormalige hooilandperceel Janssen
Dit verhaal gaat over een perceel grasland gelegen in de polder Oukoop in het deelgebied Negenviertel aan de zuidkant van Oukoop.
Voor de uitvoering van de Herinrichting Driebruggen was dit toen nog particuliere perceel in eigendom van boer Janssen woonachtig aan de Steinse Dijk. Het perceel was in gebruik als hooiland en werd vrij laat gemaaid/gehooid. Om het perceel te bereiken moest de drukke spoorlijn (Utrecht-Rotterdam) over gestoken worden. Bij de uitvoering Herinrichting Driebruggen is een groot deel van de polder Oukoop, waaronder ook dit perceel, toegedeeld aan Staatsbosbeheer als reservaatgebied en de overgangen over de spoorlijn zijn komen te vervallen.
Ik ken dit perceel al vanuit mijn jeugd als een zeer goed broedgebied voor grutto's. Een gruttonest vinden op dit perceel was niet moeilijk. De grutto's broedden op dit perceel in kolonievorm. Opmerkelijk, juist dit brede perceel had hun voorkeur. Hoewel de broedaantallen op het perceel in de loop der jaren zijn afgenomen, hebben hier de laatste 5 jaar nog steeds tussen de 4-7 paartjes gebroed. Wel gebroed maar het broedsucces v.w.b. het vliegvlug worden van de kuikens was diverse jaren aan de zeer matige kant heeft intensief onderzoek aangetoond. Ook de aantalsontwikkeling lijkt afnemend te zijn.
Het inmiddels biologische boerenbedrijf van Ardy de Goeij heeft het perceel nu verschillende jaren in beheer. Dit voorjaar is het perceel in een vorstperiode bemest met ruige stalmest. Er wordt ook een latere maaidatum aangehouden ter bescherming van de broedende weidevogels.
Topografische kaart van het het deel Negenviertel in de polder Oukoop met het hooilandperceel favoriet bij grutto's die hier al vele jaren broeden. Perceel ligt oostelijk van de Oukoopse Dijk tussen de Steinse kade en de spoorlijn Utrecht-Rotterdam.
| Aantal broedparen | ||
|---|---|---|
| Voormalig Hooilandperceel Janssen | Grutto | |
| 1960/70 | 15-20 | |
| 2017 | 6-7 | |
| 2020 | 5-6 | |
| 2021 | 4 | |
| 2022 | 3-4 | |
| 2023 | 2-3 | Broedsucces onzeker |
Overzicht hooiland perceel polder Oukoop (deelgebied Negenviertel). Zgn Perceel Janssen. Het perceel bestaat uit twee delen. In het midden ligt een scheidingsslootje. Foto: 27 april 2021.
Voorjaar 2024
10 April 2024 om 15.30 uur een telling uitgevoerd op het perceel Janssen. In het perceel en het smalle perceel oostelijk waren 6 gruttoparen aanwezig. Het gras stond al aardig hoog. Twee gruttoparen hadden het met elkaar aan de stok. In het wat meer noordelijk gelegen graslandblok van Kees Geukes/ Ardy de Goeij (voormalig Stoppelenburg) werden geen grutto's gezien.
11 April 2024 om 14.50 uur verbleven er 3-4 gruttoparen en 1 alarmerende kievit. In het wat meer noordelijk gelegen graslandblok van Kees Geukes/ Ardy de Goeij (voormalig Stoppelenburg) baltste een gruttopaar en landde op een van deze percelen.
12 april 2024 om 15.00 uur opnieuw de aanwezige grutto's geteld. Nu werden er 8 grutto's geteld: geschat ging het om 4-5 gruttopaartjes. Ook waren aanwezig 1 paar scholeksters en 1 kievitpaar dat fel op een jagende bruine kiekendief reageerde.
In het graslandblok Kees Geukes/ Ardy de Goeij (voormalig Stoppelenburg) waren geen grutto's aanwezig.
14 april 2024 om 14.10 uur. Grutto op nest op 2e perceel oostelijk van Janssen. Op het 1e perceel oostelijk van Janssen 4 grutto's en in het Janssenperceel werden 2 grutto's gezien. Alles bij elkaar geschat ging het om 5-6 paartjes. Ook 1 kievitpaar en 1 scholeksterpaar. In het graslandblok Geukes/Ardy de Goeij werd een wakende gruttoman gezien.
Voorjaar 2023
Er is in dat voorjaar geen intensief onderzoek gedaan naar de weidevogels op het perceel Janssen. Wel is er meerdere keren vanaf de parallelweg langs de spoorlijn met de verrekijker geteld voor de aanwezigheid van grutto's. In de 2e helft van maart werden 3 paren gezien druk voedsel zoekend op en rond het hooilandperceel.
Half april werden 2 wakende gruttomannen gezien, een zittend op het (al een keer gemaaide) perceel aan de westkant en een andere gruttoman op een beweid perceel aan de oostkant.
28 mei 2023 was het meest zuidelijk gelegen gedeelte van het hooiland van Janssen gemaaid. Twee paartjes grutto vlogen los van elkaar boven het nog niet gemaaide gedeelte en landden even op het gemaaide deel.
2 juni 2023. Ook het resterende deel van perceel Janssen is op 1 juni 2023 gemaaid. Geen territoriale activiteiten meer van grutto's of andere weidevogels in het blok Negenviertel, ook niet op beweide/gemaaide percelen van Ardy de Goeij. Broedsucces van grutto's onzeker.
Voorjaar 2022
Grutto's waren al vroeg in het broedgebied van het perceel Jansen aanwezig. Op 9 maart 2022 om 9.30 uur waren er 4 paar grutto's druk voedselzoekend aanwezig. Op de 2e telling op dezelfde dag om 15.35 uur waren geen grutto's meer aanwezig.
12 maart 2022. Polder Oukoop (deel Negenviertel). Hier zat om 10.55 uur 1 paar grutto's in het hooilandperceel Janzen wat Ardy de Goeij in beheer heeft. Op twee perceeltjes oostelijk gelegen en pas bemest met ruige stalmest verbleven 1 gruttopaar en 2 losse grutto's.
13 maart 2022. Om 13.40 uur. Geen enkele grutto aanwezig.
16 maart 2022. Om 13.50 uur. 1 grutto los in hooiland en 1 gruttoman los op aangrenzend perceel bemest met stalmest.
20 maart 2022. Om 13.40 uur. 1 grutto los in hooiland en 1 gruttoman los op aangrenzend perceel bemest met stalmest.
28 maart 2022. Om 11.00 uur. 1 paar en 1 grutto los in hooilandperceel. 1 Gruttoman los op aangrenzend oostelijk perceel bemest met stalmest.
30 maart 2022 om 14.25 uur 1 gruttopaar langs slootkant slapend en 2 grutto's bij een geïnundeerde greppel met een weidepomp van zonnepanelen..
1 april 2022. 14.25 uur. 2 gruttomannen verspreid zittend in hooilandperceel. Verder nog 4 grutto's bij een geïnundeerde greppel met een weidepomp van zonnepanelen.
6 april 2022. 8.25 uur. Twee gruttomannen wakend in perceel Jansen waarvan een alarmerend op een bruine kiekendief. 1 grutto langs plasdras greppel. 1 kievit alarm en scholekster 1 paar.
6 mei 2022. Zwarte kraai vloog over. Werd aangevallen door 5 grutto's. Er broeden 3-4 paartjes op perceel (Jansen). Het zuidelijke deel van het hooilandperceel waar eventueel grutto's zouden kunnen broeden is begin mei gemaaid.
17 mei 2022. Alarmerend gruttopaar op met melkvee beweide perceel westelijk van hooiland Jansen. Op een hekpaal noordelijk langs de Steinse kade ook een alarmerende grutto.
27 Mei 2022. Een alarmerend paartje grutto's waarvan de geringde man op een hekpaal langs de parallelweg spoorweg zat. Met in de omgeving een of wellicht meerdere kuikens. Ook nog een alarmerende grutto vliegend boven een perceel westelijk van het hooiland, Hier was eerder geweid met melkvee.
28 Mei 2022. Opnieuw het alarmerende paartje grutto's waarvan de geringde man op een hekpaal langs de parallelweg spoorweg zat. Met in de omgeving het ook alarmerende gruttovrouwtje en een of wellicht meerdere kuikens.
30 Mei 2022. Alarmerende geringde gruttoman met in de buurt het vrouwtje en een of meer kuikens. Een overvliegende zwarte kraai werd door het paar aangevallen en een 2e gruttopaar kwam daar nog bij om de kraai te verjagen.
27 Mei 2022. Geringde gruttoman luid alarmerend op hekpaal. Polder Oukoop deel Negenviertel.
De grutto is in 2009 in Frankrijk geringd.
Terugmeldingen zijn vooral gedaan uit Spanje en Frankrijk. In april 2014 is de grutto ook gemeld in de
polder Ruigeweide in Reeuwijk/Driebruggen door Frank Majoor.
28 Mei 2022. Geringde gruttoman luid alarmerend op hekpaal. Polder Oukoop deel Negenviertel
28 Mei 2022. Geringde gruttoman luid alarmerend op hekpaal. Polder Oukoop deel Negenviertel.
Op de achtergrond koe in perceel dat extensief beweid wordt.
30 Mei 2022. Alarmerende geringde gruttoman met in de buurt het vrouwtje en een of meer kuikens. Een overvliegende zwarte kraai werd door het paar aangevallen en een 2e gruttopaar kwam daar nog bij om de kraai te verjagen.
30 Mei 2022. Geringde gruttoman op hek en op de achtergrond de maaier die het nog nog niet gemaaide deel van het perceel waar de grutto gebroed heeft aan het maaien is. De kuikens lopen geen gevaar want die zitten in een aangrenzend perceel wat beweid
wordt met een paar pinken.
Grutto ontwikkelingen voorjaar 2021
Telling 20 maart 2021. Het eerste gruttopaar aanwezig in het broedbiotoop. Nog geen balts en op een gegeven moment wegvliegend westwaarts w.s. richting plasdras in de polder Stein.
Telling 25 maart 2021. 2 paartjes aanwezig en nog 5 exemplaren. Een duidelijk bewijs dat de voorbereiding op het broedseizoen serieus zijn. De eilegfase begint nu snel dichterbij te komen. Maar alle grutto's wat later in de middag verdwenen, w.s. toch de nacht doorbrengend op een plasdras in de omgeving.
Telling 2021. 26 maart 2021. Vijf grutto's aanwezig waarvan 2 paartjes. Een paartje kievit.
Telling 6 april 2021. 2 zekere paartjes grutto aanwezig op het perceel. Een grutto kwam vanuit de polder Oukoop invliegen en viel in op het perceel. Kan betekenen dat er zich drie paar hebben gevestigd. Paren nog steeds bij elkaar in de buurt dus w.s. nog geen ei-leg. In sloot 4 kuifeenden en 1 paar krakeend.
Telling 14 april 2021. Twee losse grutto's en een paar aanwezig op het hooilandperceel.
Telling 20 april 2021. Twee cirkelende buizerds werden aangevallen door 2 grutto's boven het hooilandperceel.
Telling 23 april 2021. Twee gruttomannen stonden wakend in de oever langs de slootkant. Ook een baltsende tureluur en een exemplaar scholekster aanwezig.
Telling 24 april 2021. Schraal weer. Matige noordenwind en de temperatuur rond de 10 graden. Twee gruttomannen wakend in de oever langs slootkanten. Een kievit ging in de aanval op een zwarte kraai maar de grutto's reageerden niet. Een voedselzoekende tureluur langs een oever en ook een scholekster aanwezig.
In sloten 2 paartjes krakeend.
Telling 10 mei 2021. Een gruttopaar op het perceel westelijk van hooiland. Hier ook nog twee apart zittende losse grutto's. Op het perceel oostelijk van hooiland ook een gruttoman. Verder een baltsend paartje kievit .
Telling 13 mei 2021. Een gruttopaar op het perceel westelijk hooiland. Hier ook nog een apart zittend losse grutto en een paartje scholeksters. Verder op dit perceel wat al beweid is geweest een baltsend paartje kievit. Op het perceel oostelijk van hooiland ook een gruttoman en een paartje scholekster. In sloten 2 paartjes krakeend en een losse kuifeend woerd. Opvallend, helemaal geen slobeenden gezien tijdens het hele broedseizoen.
Alarmtelling 18 mei 2021. Drie gruttoparen alarmerend met kuikens westelijk van hooilandperceel. De drie percelen zijn ruim een week geleden beweid met melkvee en blijkbaar was de weer opgroeiende vegetatie nu uitstekend kuikenland. Boven het hooilandperceel zelf alarmeerde een grutto die in de aanval ging op een overvliegende zwarte kraai.
Waakzame gruttovrouw in een veld kruipende boterbloemen. De kuikens in de buurt maar zich schuil houdend door het alarmerende gedrag van de ouders. Foto: 19 mei 2021 polder Oukoop Negenviertel.
Alarmtelling 19 mei 2021. Nog steeds drie gruttoparen alarmerend met kuikens westelijk van hooilandperceel. De kuikens (gezien 2 exemplaren) inmiddels ongeveer rond de twee weken oud. De drie percelen zijn ruim een week geleden beweid met melkvee en blijkbaar was de weer opgroeiende vegetatie nu uitstekend kuikenland. De op deze drie beweide percelen zich sterk uitbreidende kruipende boterbloem zijn blijkbaar insectenrijk en daardoor aantrekkelijk voor de gruttokuikens. Ook op deze percelen een scholekster en paartje kievit aanwezig. Boven het hooilandperceel vloog een tureluur die vanuit een aangrenzend perceel komend inviel in het hooiland. Oostelijk van het hooiland op een beweid perceel met droge koeien zat een gruttoman.
Alarmtelling 20 mei 2021. Westelijk van het hooilandperceel een gruttopaar aanwezig. Boven het hooiland vlogen nu vier grutto's die fel alarmeerden op w.s. een wezel of hermelijn. In het beweide grasland een scholeksterpaar waarvan een exemplaar op het nest en een paartje kievit alarmerend op een overvliegende kleine mantelmeeuw.
25 mei 2021 weer een alarmtelling. Tussen 20 mei en 25 mei waren de weersomstandigheden slecht. Veel wind en regen en lage temperaturen van omstreeks 13 graden. Op twee verschillende tijdstippen geteld. Ook nu nog vrij lage temperatuur (ca 14 graden) en winderig. De percelen westelijk van het hooiland waren recent begraasd met melkvee. Er werd een kievit gezien die alarmeerde op een overvliegende kleine mantelmeeuw. En slechts een grutto die zich in de beweide percelen bevond maar geen alarmverdrag vertoonde. Het nestelende paartjes scholeksters was verdwenen wellicht door de intensieve begrazing. Ook nog gekeken naar alarmerende grutto's op beweide percelen westelijk van de Oukoopse Dijk en percelen noordelijk van de Steinse kade tot eigendommen Kees Geukes, maar ook hier geen grutto te bekennen.
26 mei 2021. Nog steeds vrij lage temperatuur (ca 14 graden) en winderig. In het deel Negenviertel geen grutto's aanwezig. Wel een losse grutto noordelijk in een begraasd deel zuidelijk van Kees Geukes maar geen alarm. In de Negenviertel wel een alarmerende tureluur en kievit. Ook geen grutto's aanwezig in beweide percelen westelijk Oukoopse Dijk en Kort Roggebroek.
27 mei 2021. Nog steeds vrij lage temperatuur (ca 14 graden) en winderig. In het deel Negenviertel geen grutto's aanwezig. Ook geen grutto's aanwezig in beweide percelen westelijk Oukoopse Dijk en Kort Roggebroek.
29 mei 2021. Het weer opgeknapt na 3 weken van lage temperaturen, regen en wind. In de Negenviertel geen grutto's, ook geen reactie bij een mooi laag overvliegen van een bruine kiekendief over dit polderdeel. Wel een scholekster op een beweid perceel met droge koeien. Opvallend, een flinke groep weidevogels van 9 grutto's, 10 kieviten en twee scholeksters vielen twee bruine kiekendieven aan vliegend westelijk van de Oukoopse Dijk ter hoogte van het uitkijkscherm van Staatsbosbeheer op de grens van Kort Roggebroek en polder Stein. Zouden hier wellicht dan toch gruttoparen met kuikens tussen zitten die vanuit Oukoop Negenviertel daar naar toe getrokken waren? Onduidelijk want ook in dit deel van de polder Stein hebben meerdere paren grutto's genesteld.
2 juni2021. Perceel 1 juni gemaaid. Geen grutto's.