Juli 2017          Vertellingen uit het Groene Hart rond Reeuwijk-Gouda

Kemphanen alweer op weg naar het zuiden

Kemphanen broeden er nog maar amper in Nederland. Maar op de trek van en naar de broedgebieden in Noord-Europa/Eurazië verblijven er nog steeds tijdelijk forse aantallen, die in gebieden waar veel voedsel te vinden is een paar dagen bijtanken. Ook op de  diverse plasdrasplaatsen rond Reeuwijk/Gouda (ook de Groene Jonker bij Nieuwkoop) werden deze maand kemphanen gezien, vooral op de Hooge Boezem waren forse aantallen aanwezig. Tot wel bijna 200 stuks als maximale uitschieter. Het waren vooral hanen nog aardig in zomerkleed, maar wel was duidelijk te zien dat het mooiste er vanaf was en het zomerkleed al aardig richting winterkleed begon te gaan. Wat later in juli begonnen de eerste exemplaren in volledig winterkleed ook te verschijnen. De Hooge Boezem is blijkbaar een goed voedselgebied want er wordt druk gefoerageerd in de ondiepe delen van de plas.
Althans tot 24 juli want op die dag viel er erg veel regen waardoor de waterstand in  het gebied  een aantal centimeters steeg. Door die hogere waterstand nam de aantrekkelijkheid als voedselgebied sterk af hetgeen op 27 juli duidelijk merkbaar was. De kemphanen net  als de grutto's waren vrijwel allemaal vertrokken. Ook de eerder gesignaleerde oeverlopers en bosruiters ontbraken grotendeels vanwege de sterk verminderde foerageermogelijkheden. 

 

(Kriel)kippen in de vrije natuur

Het hele voorjaar al lopen er net buiten de bebouwde kom van Haastrecht nabij het zwembad in de vrije natuur een klein toompje kippen. Ze hebben geen eigenaar en zijn w.s. door mensen daar losgelaten omdat ze er vanaf wilden. Ze worden nu door mensen van voer voorzien en kunnen zich prima redden. Het gaat om een bruine barnevelder, een krielhaan en een krielhen. De krielhen heeft zelfs al twee broedsels voortgebracht. Het eerste broedsel bestond uit twee donkerkleurige kuikens die inmiddels al aardig volwassen zijn. Uit een 2e broedsel zijn vier witachtige kuikentjes voortgekomen die door de zeer trouwe krielhen goed worden bewaakt en groot gebracht.

 

Plaagsoort de Amerikaanse rivierkreeft.

 

Het is onderhand een plaag. De sloten in en rond Gouda-Reeuwijk zitten barstensvol met de Amerikaanse rivierkreeft, een exoot soort.

Ruim dertig jaar geleden kwam de Amerikaanse rivierkreeft nog niet voor in Nederland. Nu bevolken vele honderdduizenden exoot rivierkreeften de Nederlandse wateren. 

Ze komen vooral voor in stil of langzaam stromend water zoals sloten en grachten. In het Groene Hart zijn er veel; hier wordt per hectare oppervlaktewater tot 800 kilo rivierkreeft gevonden. In 1985 werd de Amerikaanse rivierkreeft voor het eerst waargenomen in de Nederlandse wateren. Het gaat hier om wat een  'invasieve exoot' heet. De kreeft heeft nauwelijks natuurlijke vijanden en vermenigvuldigt zich daardoor razendsnel. In principe eet de rivierkreeft vooral waterplanten maar als het beest hongerig is, wordt het een alleseter.

De enorme verspreiding van de Amerikaanse rivierkreeft leidt tot een afname van de biodiversiteit in de Nederlandse sloten. De kreeften vreten de sloten kaal, waardoor ander leven er onmogelijk wordt. De enige serieuze vijand van de rivierkreeft naast de mens zijn reigers. Ook futen lusten ze graag zoals op de twee foto's valt te zien.

                                                                                        Amerikaanse rivierkreeft in dreighouding bij het oversteken van een kade.
                                                                                   Aan het onderlijf draagt ze haar jonkies mee.

 

Koe in de sloot

Regelmatig kom ik op mijn veldtochten in het Groene Hart tegen, dat er een koe of schaap in de sloot zit, ofdat er een schaap op zijn rug ligt en niet meer overeind kan kan komen. In dat geval neem ik de moeite om de boer te waarschuwen, of in ieder geval bij de dichtsbijwonende boerderij aan te bellen en het geval te melden. En een schaap die op zijn rug ligt wil ik zelf nog wel eens omdraaien als ik er bij kan komen. Bij een bezoek aan de Hooge Boezem begin juli 2017 zwom/liep er een koe in een vrij brede sloot, dus de boer gewaarschuwd. Deze kwam al snel met  de trekker. Van de reddingsactie heb ik een fotoserie gemaakt. 

Waterbuffels en visarenden in de Biesbosch

Eind juli 2017 een dagje Biesbosch gedaan. De fietsen meegenomen want het Brabantse deel van de Biesbosch biedt uitstekende fietsmogelijkheden in de vorm van een prima fietspadennetwerk. Vertrokken vanuit het Biesboschmuseum in Werkendam en uren in alle stilte kunnen fietsen. Een paar hoogtepunten waren de pas nieuw ingezette begrazing met waterbuffels in de Noordwaard en het kan bijna niet anders de broedplaats van een van de twee visarenden die dit voorjaar succesvol hebben gebroed in de Biesbosch. We troffen het. Op een nest gebouwd in een dode boom verbleven drie jonge visarenden in de ochtenduren. Ze konden al goed  vliegen want bij een 2e bezoek in de middag was het nest leeg. De foto's van de visarenden zijn gemaakt van grote afstand (>150mtr) dus van enige verstoring was geen sprake.


Veel zwarte sterns nu vliegvlug

Juli is de maand dat de zwarte sternkuikens vliegvlug zijn en her en der (meestal in insectenrijke natuurgebieden) opduiken met de ouders. Ze worden nog steeds door de ouders bijgevoerd, maar je ziet ze toch ook al zelf op jacht gaan op zoek naar insecten. Op de Hooge Boezem bij Haastrecht verbleven in het midden van de maand juli een paar dagen diverse jonge zwarte sterns met hun ouders. Prachtig was te zien het voeren van de jongen door de ouders. Dit werd afgewisseld door de vliegvlugge zwarte sterns door zelfstandig in groepjes op insecten te jagen zoals op onderstaande foto's is te zien. In de hoge niet gemaaide kruidenrijke  vegetatie verbleven zeer veel insecten. De oudervogels maar ook de pas uitgevlogen jongen pakten achter elkaar insecten.

Zwarte sternouders nog steeds waakzaam

Een laag overvliegende en jagende buizerd werd fel aangevallen door een groep van maar liefst 40-45 zwarte sterns. Ze reageerden zeer fel en de buizerd kon bijna niet anders dan op de vlucht slaan voor zo'n grote groep steeds maar weer aanvallende zwarte sterns. Interessant dat de zwarte stern dus nog steeds de al prima vliegende  jonge  kuikens op de grond verdedigden.

 

Foto rechts: zwarte stern kuiken heeft net een oeverlibel gekregen.

Foto sterk vergroot.

 

Juveniele zwarte sterns jagend op insecten boven een veld van kamille waar veel insecten op de bloemen afkwamen.
Foto: 16 juli 2017.

 

Drie van een groep van acht juveniele zwarte sterns die  vliegend boven de hoge vegetatie insecten vingen.

 

Regelmatig kwamen de ouders nog voedsel brengen bij de al vliegvlugge zwarte stern kuikens.

Adulte zwarte stern op zoek naar voedsel voor de al vliegvlugge kuikens

 

Zwarte stern vliegvlug wachtend tot een ouder met voer langs komt. Soms pikkend in het water naar een insect.

Scholekster eet zwanenmossel

In de natuur ben je nooit te oud om weer eens wat nieuws te zien wat je nooit eerder hebt aanschouwd. Zo ook de waarneming van een scholekster bij de Hooge Boezem Haastrecht (zie ook  website www.waarneming.nl  gebied als Doove Gat geografisch aangeduid) die een paar bewoonde zwanenmosselen (door meerkoeten opgedoken en naar de kant gebracht) opende en de verse inhoud verorberde. Dat scholeksters schelpdieren eten en ze vrij gemakkelijk openen weten we van kokkels, mosselen en andere schelpachtigen. Maar dat scholeksters ook zwanenmosselen eten had ik nooit eerder gezien (en gefotografeerd). Foto's: 21 juli 2017. Kwaliteit van de foto's niet super maar ja, de afstand was ongeveer 100 meter.

Foto's gemaakt in juli 2017

De 1e jaars stelkluut  was 18 juli 2017  om ca. 19.00 uur aanwezig op de Hooge Boezem bij Haastrecht maar niet erg lang                                    
Foto's worden later in de soortenalbums geplaatst