Nieuwsbrief April/mei 2023
Over de Nieuwsbrief
Het is al weer even geleden dat er U een Nieuwsbrief kreeg toe gemaild. De laatste was van Augustus 2022. Door andere drukke bezigheden kwam ik nauwelijks toe aan natuurfotografie. Maar de draad wordt weer opgepakt zeker in deze prachtige voorjaarsperiode. Wel kan het zijn dat nieuwsbrieven niet meer elke maand zullen worden gemaakt. Het zal afhankelijk zijn of er voldoende interessant nieuws te melden is en voldoende interessante natuurfoto's kunnen worden gemaakt. Ook is het besluit genomen om de Nieuwsbrief niet meer digitaal aan te bieden. U zult zelf af en toe de website moeten raadplegen voor een eventueel nieuwe Nieuwsbrief.
Fotoalbum Jan t/m Mei 2023











































Sterk wisselende aantallen witte en paarse van (gecultiveerde) kievitsbloemen op verschillende groeiplaatsen
Je hebt de echte wilde kievitsbloem die in Reeuwijk nog maar beperkt in aantal voorkomt. Binnen die wilde populatie is het aandeel witte bloeiende exemplaren zeer beperkt en ligt in de orde van 1 tot hooguit 5%. Dit is mijn ervaring door het jarenlang bestuderen en tellen van de wilde kievitsbloemen in en rond het Reeuwijkse Plassengebied.
Bij de gecultiveerde kievitsbloem ligt het aandeel witte exemplaren een stuk hoger. De ervaring leert dat dit erg variabel kan zijn. Dit laten de twee onderstaande foto's ook zien. Op de linker foto een zeer uitbundige groeiplaats waar verjonging massaal plaats heeft gevonden en w.s. ook nu nog plaatsvindt. Tussen de vele paarse bloemen slechts enkele witte exemplaren. De terreincondities zijn als volgt. Tuin op het zuiden en ligt er zonnig bij. De bodem bestaat uit venige grond en de bodem is aan de vochtige kant. De kievitsbloemen krijgen de kans na de bloei zaad te kunnen zetten.
De kievitsbloemen van de onderstaande foto rechts groeien in een voortuintje en staan aan de noordkant van het huis waar ze weinig zon krijgen. Ook hier blijven de planten na de bloei lang staan zodat het rijpe zaad kan vallen. Uit welke grondsoort de bodem bestaat is niet bekend.
Wat ik me afvraag is waarom er in de ene tuin zoveel paarse exemplaren staan en in de andere tuin zoveel witte exemplaren. Welke terreincondities zijn er wellicht van invloed op het aandeel witte/paars gekleurde planten dat in bloei komt?
Voorwaarden optimale terreincondities wilde kievitsbloem in Reeuwijkse graslanden
Venige grond met lichte overgang van kleiige grond/lichte zavel
Waterstand 30-40 cm onder maaiveld.
Beheer: bij voorkeur hooiland met lichte bemesting zonder nabeweiding en zeker geen schapen.
Vegetatie: open structuur laagblijvend zodat de zaden goed kunnen kiemen en niet verrotten.
Niet teveel grondroering en bodembeschadiging.
Bodemdruk voorkomen door gebruik zware machine's.
Voorwaarden terreincondities gecultiveerde kievitsbloem in particuliere tuinen
Venige tot licht zavelige bodem; gebruik venige tuingrond geen probleem
Bodem niet te droog
Vegetatie: open structuur laagblijvend zodat gevallen zaden goed kunnen kiemen en niet verotten.
Niet teveel grondroering zoals regelmatig schoffelen

Gouda Goverwelle. Particuliere tuin met honderden kievitsbloem in bloei. Ongeveer 20-25% witte exemplaren daar tussen.
Foto: 11 april 2023

Gouda Goverwelle. Particuliere tuin met vele tientallen witte kievitsbloem in bloei. Slechts 20-25% paars bloeiende exemplaren daar tussen. Foto: 11 april 2023

Gouda Goverwelle. Foto: 11 april 2023. Particuliere tuin met een groepje kievitsbloemen in bloei. Enkele jaren geleden is een potje met 3 paarse bloeiende exemplaren in een tuincentrum gekocht en in de tuin geplant. Het rijpe zaad na de bloei verspreid uitgestrooid in de tuin en dit voorjaar een flink aantal bloeiende exemplaren. Ook staan er nog diverse zaailingen van vorig jaar maar die zullen w.s. volgend jaar in bloei komen. De bodem van de tuin bestaat uit venige grond en is vrij vochtig. De tuin is zonnig op het zuiden. Sommige van de bloeiende kievitsbloemen staan vol in de zon en diverse staan half beschaduwd bij struiken. Van de in totaal 37 bloeiende kievitsbloemen is er maar een wit exemplaar. Ook hier de vraag; waarom hier dan maar een wit exemplaar?

Het afgelopen najaar is een forse overhoek bij de rotonde Albert Plesman in Gouda machinaal ingezaaid met bolletjes van de kievitsbloem. Met een prachtig resultaat. Opvallend trouwens de baan met vrijwel alleen maar witte exemplaren. Foto: 16 april 2023.



Vrijwel uitgebloeide bloemen van de kievitsbloem. De bloemblaadjes al flink verschrompeld. De jonge zaaddozen zijn al goed zichtbaar. Bij ongestoord laten groeien zullen de rijpe zaden de kans krijgen te vallen in de omgeving van de plant. Foto: 27 april 2023.
Steeds meer plasdras voor grutto's in het voorjaar in de polder Groot Keulevaart bij Haastrecht (Lopikerwaard)
Plasdras rust- en voedselgebieden voor grutto's zijn belangrijk als onderdeel van de jaarlijkse broedcyclus. Grutto's verblijven voor en na de broedperiode graag op plasdrasgebieden. Om er te rusten en te slapen, en soms ook kunnen deze vochtige gebiedjes dienen om er te eten.
De laatste jaren is het aantal plas/dras plekken flink toegenomen, zowel in reservaatsgebieden als op het particuliere boerenland. Dit voorjaar zijn er op 2 boerenbedrijven in de polder Groot Keulevaart plasdras gemaakt.

Nieuw. Plasdras via op het oppompen van slootwater met zonnepanelen in de polder Groot Keulevaart bij Haastrecht (Lopikerwaard). Hier liggen een paar particuliere graslandpercelen (noordelijk van Tiendweg) waar al verschillende jaren een uitgestelde maaidatum is ingesteld. Er broeden jaarlijks verschillende weidevogels waaronder diverse paartjes grutto.

Ook nieuw. Plasdras via op het oppompen van slootwater met zonnepanelen in de polder Groot Keulevaart bij Haastrecht (Lopikerwaard). Op twee particuliere graslandpercelen (zuidelijk van de Tiendweg) wordt slootwater in de greppels gebracht. In de 70er jaren van de vorige eeuw was dit deel van de polder een zeer belangrijk broedgebied voor weidevogels. In de totale polder Groot Keulevaart broedden in die jaren nog zo'n 100 gruttoparen (weidevogelkarteringen Freek Mayenburg). Nu is dit deel vrijwel leeg van broedende weidevogels. Positief is dat er nu via het maken van plasdras pogingen worden ondernomen om de weidevogels weer terug te krijgen.
In de polder Groot Keulevaart ligt de voormalige Benschopper Boezem, reservaat in eigendom en beheer (via verpachting) bij Staatsbosbeheer. Een deel van dit reservaat is een belangrijk broedgebied van weidevogels. Broedvogeltellingen uit de periode 1997 t/m 2022 laten zien dat de weidevogelstand zich in dit gebied goed houdt. Met name de aantallen broedparen van grutto doen het de laatste jaren goed en zijn de laatste jaren vrij stabiel.
Weidevogelontwikkeling Benschopper Boezem, het gedeelte tussen de Tiendweg - Provinciale Weg Oost/Hollandse IJssel.
Soort 1997 1999 2000 2001 2002 2004 2006 2007 2011 2014 2017 2018 2019 2020 2022
Grutto 6 3 9 6 5 5 8 11 1-2 10-12 7-9 10-11 9-10 10-11 10-11
Kievit 14 14 9 8 12 10 16 24 4-6 13-15 11-13 8-10 6-7 6-7 7-8
Tureluur 3 2 4 3 4 5 3 4 0-1 3-4 2-3 2-3 3-4 4-5 4
Scholekster 2 2 0 1 1 2 1 1 0 1 1 1-2 1 0 1

Benschopper Boezem. Op een geknotte wilg zittende wakende en soms alarmerende grutto met kuikens in de buurt.
De achtergrond met bloemrijk laat gemaaid hooiland. Met gele lissen in bloei langs de slootkant en op de
voorgrond bloeiend fluitenkruid. Foto: 19 mei 2023

Benschopper Boezem. Alarmerende grutto op knotwilg. Op de
achtergrond de kerktoren van het voormalige klooster van
Hekendorp langs de Provinciale weg Oost. Foto: 19 mei 2023.

Benschopper Boezem. Alarmerende grutto op knotwilg.
Foto: 19 mei 2023



In mijn tuin verblijft al maanden een opvallend tam paartje Turkse tortels. Ze zitten een flink deel van de dag op de schutting. Soms komen ze zelfs voor het raam van mijn woning bedelen om wat voer. De kers van de buren staat uitbundig in de bloei dus het was de moeite waard om een paar foto's te maken. Heel leuk ook de fel alarmerende heggenmusjes (tegenover een Vlaamse gaai), waarvan de kuikens zijn uitgevlogen en in en rond mijn tuin verblijven. Foto: 21 april 2023.
Belangrijke groeiplaats gulden boterbloemen in Gouda/Haastrecht.
De gulden boterbloem is een wat minder algemene soort uit het geslacht Boterbloem is (Ranunculus auricomus). Vroeg in de lente vind je eerst de rondachtige tot niervormige bladeren, de later ontwikkelende bladeren zijn vaak handvormig in drie of vijf deelbladeren gespleten en de schutbladen hebben vijf tot zeven gaafrandige slippen.
Eigenlijk is de gulden boterbloem geen echte stinzenplant want de soort komt ook vrij algemeen voor als wilde plant. Maar men heeft de soort ook aangeplant in het stinzenmilieu op landgoederen, w.s omdat de bloei van deze boterbloemsoort vrijwel samenvalt met die van echte stinzenplantsoorten. De belangrijkste natuurlijke groeiplaatsen rond Gouda/Reeuwijk komen voor langs de gekanaliseerde Hollandse IJssel tussen Gouda en Oudewater. Daarbij valt op dat de soort vooral in het noordelijk talud groeit van de winterdijk. Prachtige groeiplaatsen komen o.a. voor langs de noordkant van de IJsseldijk ter hoogte van de Goudse wijk Goverwelle. De verspreide groeiplaats breidt zich steeds verder uit dank zij het goede beheer in opdracht van de Gemeente Gouda wat bestaat uit 2x maaien en afvoeren van het gewas door het op natuurbeheer gespecialiseerde loonbedrijf Van Vliet uit Waarder.

De gulden boterbloem bloeit half april, net voordat de scherpe boterbloem in de bloei komt. Een belangrijke groeiplaats van de gulden boterbloem is te vinden langs de Goejanverwelledijk-Steinse dijk binnen de gemeenten Gouda-Haastrecht. De soort doet het hier goed mede dank zij het goede beheer van laat maaien en afruimen van het gewas. De soort is opvallend genoeg alleen te vinden in de berm aan de noordkant van de dijk waar relatief weinig zon schijnt.
Fotoalbum Gulden boterbloem
30 April 2023. De eerste gruttokuikens in de polder Stein Noord

De eerste gruttokuikens zijn alweer geboren. Op 30 april zag ik een gruttopaar met 3 kuikens van enkele dagen oud. Dat betekent dat het legsel al eind maart/begin april compleet geweest moet zijn en er werd begonnen met broeden.

Voorjaar 2023. Veel paardenbloemen in sommige graslanden

Er zijn jaren dat graslanden flink begroeid zijn met paardenbloemen in de bloei, maar er zijn ook jaren dat de soort nauwelijks tot bloei komt. Het valt dit voorjaar op. In diverse graslandpercelen rond Gouda/Reeuwijk bloeien flinke aantallen paardenbloemen zoals op verschillende percelen van het biologische melkveebedrijf Ardy de Goeij aan de Oukoopse Dijk in Reeuwijk. Foto: 2 mei 2023.
4 Mei 2023 was het perceel afgegraasd door de melkkoeien. Een deel van de paardenbloemen was begraasd, maar ook waren veel paardenbloem uitgebloeid en stonden in zaad.

Paardenbloemen in bloei.

Paardenbloemen uitgebloeid.

Er vlogen tussen de vele paardenbloemen (en hier en daar staande pinksterbloemen) zelfs een 3-tal dagvlinders rond:
Oranjetipjes. Twee vrouwtjes en een mannetje. Hoewel het met de Nederlandse vlinderpopulatie slecht gaat doet het oranjetipje het vrij goed door de toename van pinksterbloem en look zonder look, belangrijke waardplanten voor deze soort.
4 Mei 2023. De eerste gruttokuikens in de Benschopper Boezem
4 Mei 2023 zag ik de eerste gruttokuikens in het weidevogelblok van de Benschopper Boezem.
Schapenrassen: Kameroenschaap

Tijdens een bezoekje aan het eiland Tiengemeeten, een eiland in het Haringvliet, kwam ik een voor mij onbekend schapenras tegen. Het bleek om Kameroenschapen te gaan. De naam Kameroenschaap verraadt de herkomst van dit ras. Het oorsprongsgebied van dit schaap, dat opvalt doordat het geen wol heeft maar haar, ligt in het westen van centraal Afrika. Waarschijnlijk zijn deze schapen als proviand voor bemanningsleden op handelsschepen in Europa terecht gekomen. Het ras zoals we het nu kennen is pas vijftig jaar geleden ontwikkeld in dierentuinen en bij particulieren.

Voorjaar Hooge Boezem Haastrecht

De kokmeeuw- en visdiefkolonie is weer vertegenwoordigd op de Hooge Boezem. Er liggen her en der wel enkele tientallen dode kokmeeuwen w.s. geveld door de vogelgriep die momenteel in Nederland voor veel dode kokmeeuwen zorgt. Hopenlijk zal er geen massale sterfte op gaan treden.

Ook op de Hooge Boezem heeft de vogelgriep onder kokmeeuwen toegeslagen. Verspreid over het gebied liggen een paar honderd dode kokmeeuwen. Er is besloten (in overleg met het Ministerie van Landbouw) om de dode kokmeeuwen niet te rapen omdat er anders te veel verstoring zou optreden onder de 550 paar broedende kokmeeuwen en 50 paar visdieven. Foto: 12 mei 2023

Broedende visdiefjes. Er broeden dit jaar ca. 50 paar visdiefjes op de Hooge Boezem. Foto: 11 mei 2023

Een oeverloper liep langs de oever druk insecten pikkend. De broedende visdiefjes reageerden er nauwelijks op. Het was een
van de zes stuks oeverlopers die ik op 12 mei 2023 telde op de Hooge Boezem. Er was blijkbaar veel trek van deze soort op deze dag.


Het lijkt er sterk op dat verschillende paartjes kluten aan het nestelen zijn geslagen in de Hooge Boezem. Ik telde 3 paarjes maar volgens Cor Oskam broeden er maar liefst 5-6 paartjes in de Hooge Boezem.

Een paartje steltkluten verblijft al een paar dagen op de Hooge Boezem. Ze vertonen territoriaal gedrag. Het vrouwtje liet dit zien door strootjes te werpen wat aan kan tonen dat er nestbouw plaats gaat vinden. Foto's zijn van zeer grote afstand genomen om de vogels niet te verstoren.

De man steltkluut druk aan het voedsel zoeken. Het vrouwtje zat op het nest. Foto: 12 mei 2023

Hooge Boezem 13 mei 2023. Paartje stelkluut. De eieren worden even geïnspecteerd

Hooge Boezem 13 mei 2023. Paartje stelkluut. Na het inspecteren van de eieren wordt er weer verder gebroed.
De man stelkluut reageerde al op een te dichtbij langs vliegende kauw.
Ook op 19 mei 2023 zat een van de steltkluten nog te broeden op het nest.

Grote Canadagans met kuikens. De Hooge Boezem werd dit voorjaar weer flink bevolkt met grauwe ganzen- en grote
Canadapaartjes die er gingen broeden. Een flink deel van de eieren is door vrijwilligers geraapt en de nog niet bebroede
exemplaren zijn voor de consumptie gebruikt. Niet alle nesten zijn gevonden blijkt wel. Er zwemmen nu toch nog
ca. 40 paartjes ganzen met kuikens rond in de Hooge Boezem.