"Het Landt van Steyns Kaden" langs de Twaalfmorgen in Reeuwijk
vroeger en nu.
Een stukje geschiedenis over een voormalige kade langs de Twaalfmorgen in Reeuwijk.
De naam Twaalfmorgen heeft te maken met een oppervlaktemaat. Een morgen staat voor een oude Europese maat van ongeveer 600 roede hetgeen net geen hectare is. Een roede is 16 vierkante meter. Die oppervlakte kon men ploegen op een morgen (ochtend) vandaar het woord morgen. Aannemelijk is het dat nabij dan wel aangrenzend aan de Twaalfmorgen een stuk grond lag ter grootte van 12 morgen en naar ik aanneem is daar de naam Twaalfmorgen van afgeleid.
Met name de aangrenzende kade zuidelijk van de Twaalfmorgen kent een interessante geschiedenis. Daar kwam ik achter toen ik wat zaken aan het uitzoeken was op oude kaarten van Reeuwijk. Zuidelijk van de huidige Twaalfmorgenweg staat op een oude kaart van omstreeks 1670 een strook grond aangegeven als het 'Landt van Steyns Kaden'. Deze kade is in de 11e of 12e eeuw aangelegd als de eindgrens van het ontgonnen land vanaf de Hollandsche Yssel tot aan de genoemde kade. De kade loopt zoals gezegd aan de zuidkant van de huidige Twaalfmorgen. Momenteel staan er een aantal huizen op de voormalige kade. Het zijn allemaal woningen die gebouwd zijn vanaf het midden van de 19e eeuw en later.
De Twaalfmorgen aan de westkant op de hoek van de
Willenskade-Vlietdijk
Parallel aan de zuidkant van de Twaalfmorgen ligt een strook (kade)land.
Deze kade wordt de 17e eeuw genoemd het 'Landt van Steyns kaden'. De kade is aangelegd als begrenzing
tussen het in de 11e en 12e eeuw ontgonnen land tussen de Hollandsche Yssel en de voormalige polders
Vrijhoef en Kalverbroek.
De Twaalfmorgen ter hoogte van de scherpe bocht met links het recreatiegebied Zomers Buiten.
Foto links: Graslandstrook als onderdeel van de oude kade parallel lopend langs de Twaalfmorgen ter hoogte van het Recreatieterrein Twaalfmorgen.
Foto rechts:Twaalfmorgen in een winterse sfeer met links de brug die toegang geeft tot het Recreatieterrein Twaalfmorgen.
De Steinse kade lopend langs de Oukoopse Kade tot aan de Enkele Wiericke.
Vanaf de Twaalfmorgen liep de oude kade met een bocht (via een wat nu een hooilandperceel is)
naar de Steinse Kade.
Het graslandperceel naar de Steinse kade in mei 2010. Mooi gekleurd door een pallet van bloemen.
Foto rechts: De Steinse kade op 22 april 2008. Slecht begaanbaar door het vele gegraaf van muskusratten. Al dat gegraaf heeft ook een
negatieve invloed gehad op de groeiplaats van wilde kievitsbloemen. In het voorjaar van 2012 telde ik nog maar een 25-tal
bloeiende exemplaren. Dat was blijkbaar een slecht jaar voor de bloei, want in het voorjaar van 2017 werden bijna 100 bloeiende exemplaren geteld.
Steinse kade net na de winter. Een sloot gegraven waardoor de kade nu wordt onderbroken en niet meer toegankelijk is.
Foto: 6 maart 2012
Steinse kade in de lente met een slootkant vol bloeiend fluitenkruid. Foto: 12 mei 2012
De Steinse kade wat later in het voorjaar. Foto: 26 mei 2010
De loop van de kade het 'Landt van Steyns Kaden' in de 17e eeuw
Op een kaart van het Grootwaterschap Woerden van ca. 1670 is te zien dat de kade toen nog onbebouwd was op twee huizen na die op de hoek van de huidige Twaalfmorgen-Willenskade stonden. Wat verder opvalt is dat er ongeveer op die zelfde plek maar dan noordelijk van de Twaalfmorgen drie huizen stonden. Verder stond er noordelijk van de Twaalfmorgen maar dan meer oostelijker nog een woning, waarschijnlijk was dat ook een boerderij. Op die plaats staat ook nu nog een boerderij maar niet meer in bedrijf. Naar ik vermoed waren de huizen die in de 17e eeuw noordelijk van de Twaalfmorgen stonden boerderijen dan wel hoeven. Daar resteren er nog twee van althans in verbouwde vorm. Een ervan is de boerderij van Jos Straver op de hoek van de Vlietdijk-Twaalfmorgen. Een 2e huis stond langs de voormalige s'-Gravendijk, deze weg is verdwenen ten tijde van het vervenen. De meest oostelijk gelegen voormalige boerderij van Klaas van der Heuvel was in 1850 nog niet gebouwd maar wel rond 1900. De voormalige boerderij van Verkaik was rond 1900 nog niet gebouwd.
De kade het 'Landt van Steyns Kaden' liep vanaf het begin van de Twaalfmorgen (begin hoek Willenskade) oostwaarts via de huidige Steinse Kade, kruiste de Oukoopse kade om vervolgens de Oukoopsedijk over te steken eindigend bij de Enkele Wiericke waar nu een nieuwe voetgangersbrug ligt om op de Prinsendijk te komen. Het verhaal gaat dat hier ooit een brug over de Enkele Wiericke zou hebben gelegen die de verbinding vormde met Hogebrug maar op oude kaarten ben ik geen brug tegen gekomen.
Kaartdeel van het Grootwaterschap Woerden van omstreeks 1670.
Kaartdeel Hoogheemraadschap Rijnland (HHR) van omstreeks 1750 maar nu zijn de huizen met de hand ingekleurd.
Er lijkt weinig veranderd te zijn. Er zijn geen huizen bijgekomen t.o.v. een eeuw eerder.
Topografische kaart van omstreeks 1850. Op deze kaart is te zien dat de kadeloop al veranderd is met
name bij het begin van de Steinse kade. Hier is een deel van de kade bij een graslandperceel getrokken.
Bebouwing op de kade ontbreekt nog. De twee huizen aan de westkant ontbreken inmiddels. Wel staan er
nu meer huizen aan de noordkant van de Twaalfmorgen.
Topografische kaart omstreeks 1900. Inmiddels staan er al een paar huizen op de voormalige kade
'Het Landt van Steyns Kaden'